Kişiye bağlı ayni hak – Eşyaya bağlı ayni hak

Ayni hak sahibinin belirleniş şekline göre bir ayırım yapılmaktadır. Bir ayni hak belirli bir kişiye de tanınmış olabilir, ya da bir taşınmazın maliki kim olursa olsun onun lehine tanınmış olabilir. Mülkiyet hakkı da bu şekilde olabilir, irtifak hakları da bu şekilde olabilir, yani bunlar bir kişiye tanınabilir. İrtifak haklarından intifa ve oturma hakkı kişiye bağlı tanınır. Diğer irtifak hakları eşyaya bağlı da, kişiye bağlı da tanınabilir. Eğer herhangi bir kişiye tanınmış ise kişiye bağlı ayni hak deriz. Eğer belli bir malın sahibine tanınmış ise (maliki kim olursa olsun ona tanınmış ise) eşyaya bağlı ayni hak deriz. Öğretide, kişisel irtifak, arzi irtifak terimleri de kullanılıyor. Hoca, kişisel irtifak kullanımına karşı. Neden? Çünkü kişisel irtifak denilince, kişiye bağlı irtifakların sanki kişisel bir hakmış (ayni hak değilmiş de) gibi izlenim yaratmasından ötürü hoca, kişisel lafını irtifaklarla, ayni haklarla bir araya getirilmesine karşı. TMK 779’da eşyaya bağlı ayni hak değil de “taşınmaz lehine irtifak hakkı” ifadesi kullanılıyor. Eşyaya bağlı ayni haklarda durum şöyle; eğer bir ayni hak; mülkiyet ya da irtifak hakkı; kim olursa olsun bir taşınmazın malikine tanınmış ise, bu taktirde mülkiyetine bağlı olduğu eşyadan ayrı olarak devredilemiyor, ayrı olarak tasarruf edilemiyor, ancak bağlı olduğu eşya devredilirse onunla birlikte devrediliyor. Eğer eşya rehnediliyorsa, rehnin de kapsamına giriyor.