Yolsuz Şerh Nedir? Yolsuz Şerh Nasıl Düzeltilir?

Yolsuz Şerhlerin Düzeltilmesi

Kişisel hakların şerhinde, şerh verilen kişisel hakkın gerçekte hiç doğmamış olması veya geçerli bir şerh anlaşmasının ya da şerh isteminin bulunmaması durumunda, şerh yolsuz bir şerhtir. Şerh, konusunu teşkil eden kişisel hakkın herhangi bir nedenle sona ermesi sonucu sonradan da yolsuzlaşmış olabilir. Yolsuz şerh de tapu kütüğü ile maddi hak arasında uyumsuzlaşmış olabilir. Yolsuz şerh de tapu kütüğü ile maddi hak arasında uyumsuzluk meydana getirir. Bu durumda ya şerh verilen hakkın sahibi düzeltmeye rıza gösterir ya da bu şerhle ayni hakkı zedelenen kimse TMK 1025/1’e kıyasen düzeltme davası açarak şerhin terkinini sağlayabilir.

Taşınmazın maliki şerh anlaşmasını yapmış olmasına rağmen, şerh isteminde bulunmaktan kaçınırsa, bunu temin etmek üzere açılacak dava, sicilin düzeltilmesi davası değildir. Çünkü bu durumda sicil ile gerçek hak durumu arasında bir çelişki yoktur. Şerhi temin etmek üzere açılan davada alınacak hüküm, şerh isteminin yerine geçer.

Bir kişisel hak şerhinin yolsuz olarak terkin edilmiş olması durumunda, kişisel hak sahibinin hangi davaya dayanarak şerhin kütüğe tekrar yazılmasına talep edebileceği tartışmalıdır. Bir görüşe göre, şerhin hükümleri, yolsuz da olsa terkinle mutlak olarak sona erdiğinden, bu durumda sicilin düzeltilmesi davası açılamaz. Burada kişisel hak sahibinin, şerh verme yükümlülüğünü doğuran şerh anlaşmasına dayanarak şerhi yeniden kaydettirme konusunda sadece kişisel bir talep hakkı mevcuttur. Bu nedenle de yeniden şerh yapılıncaya kadar, taşınmazın mülkiyetini -kötüniyetle de olsa- kazananlara karşı şerhin varlığı ileri sürülemez. Diğer bir görüşe göre ise, haksız terkin edilen şerhin etkisi süreceğinden, bunun yeniden kaydedilmesini sağlamak için hak sahibi sicilin düzeltilmesi davası açabilir. Fakat bu arada taşınmazın mülkiyeti iyiniyetli bir üçüncü kişi tarafından kazanılmışsa, artık bu kişiye karşı sicilin düzeltilmesi davası açılamaz.

Bize göre, şerhedilmiş kişisel haklar ayni haklar ile aynı kurallara tabi kılınamayacağından birinci görüş daha doğru görünmektedir.

Eğer şerh, süre sona erdiği için yolsuzlaşmışsa, bu taktirde taşınmaz malikinin istemi üzerine terkin edilir (TST 69/3). Ancak, taşınmaz satış vaadi ile arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinde beş yıl içinde satış yapılmaz veya kat irtifakı kurulmaz ve tapuya tescil edilmezse, şerh re’sen terkin edilir (Tapu K. 26/8). Yine, şerh verilen alım, önalım, geri alım hakkı sahibinin veya satış vaadine dayanan alıcının taşınmazın mülkiyetini kazanması durumunda da şerh, hak sahibi adına yapılacak tescil sırasında re’sen terkin edilir.

Tasarruf yetkisi kısıtlamalarına ilişkin şerhlerdeki yolsuzluklara gelince, bunların düzeltilmesi imkanı şerhe yol açan ilişkinin bünyesi içinde yer alır. Örneğin, haciz düşmüş veya iflas kaldırılmış olmasına rağmen kütükte şerh varlığını koruyorsa, şerhin terkininin bunun konulmasını emreden makam tarafından sağlanması talep edilir.

Artmirasçı atamada, söz konusu tasarrufun geçersiz olması dolayısıyla şerh haklı bir nedene dayanmıyorsa, bu durumu mahkeme kararıyla tespit ettiren önmirasçı, bu hükme dayanarak şerhin terkinini doğrudan doğruya talep edebilecektir.

Aile yurdunun şerhinin terkini de buna izin veren mahkeme tarafından sağlanabilir.

Geçici tescilin şerhine gelince; bütün ilgililerin rıza göstermeleri halinde ya da hakimin hükmüyle yapılan geçici tescil şerhi, haksız olarak terkin edilmişse, aynı yoldan yeni şerhin yapılması mümkündür. Bu şerhler, kesin tescilin yapılmasıyla birlikte re’sen terkin edilir. Eğer kesin tescilin yapılması için verilen süre geçmiş ise, şerh TST 69/3’e kıyasen taşınmaz malikinin istemde bulunması üzerine terkin edilecektir. TMK 1011/1’de düzenlenen şerh yolsuz olarak kaydedilmişse, esas davada ileri sürülmüş olan ayni hak ile birlikte ayrıca bu konuda da karar verilir ve terkin bu karara dayanılarak sağlanır. Bu bakımdan, geçici tescilin yolsuz olarak şerhinde, bunların terkinini sağlamak için düzeltme davası açmaya ihtiyaç yoktur.

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün 31.05.2016 tarihli ve 2016/2 (1770) sayılı Tapu Sicilinde Düzeltmelere İlişkin Usul ve Esaslar Genelgesinin 18. maddesine göre, resmi yazı içeriğine aykırı olarak yanlış malike veya yanlış taşınmaza kaydedilen şerhler tapu müdürlüğünce re’sen düzeltilebilecektir.