Zümre Sistemi / Miras Hukuku

Zümre Sistemi

Zümre sisteminde zümre başları ve onların altsoylarından oluşan zümrelere ayrılmışlardır. Türk miras hukukunda üç zümre bulunmaktadır.

Birinci Zümre: Mirasbırakanın altsoyudur. Çocuklar, torunları, torunlarının çocukları vs.

İkinci Zümre: Mirasbırakanın anne-babası ve onların altsoyudur. Anne, baba, kardeşler, kardeşlerin çocukları, kardeşlerin torunları vs.

Üçüncü zümre: Büyük anneler, büyük babalar ve onların altsoyudur. Büyükanne, büyükbaba, dayı, teyze, hala, amca, kuzenler, kuzenlerin çocukları vs. Burada bir istisna mevcut: Sağ kalan eş varsa büyükanne ve büyükbabalar ile bir altsoyları mirasçı olabilir. Yani amca, dayı, hala teyzeden aşağısı mirasçı olamaz. Kanun koyucu sağ kalan eşi korumak için böyle bir kural getirmiştir. Kök içinde halefiyet ilkesi sınırlandırılmış olur.

-Daha yakın olanın mirastan pay alamadığı eleştirilen bir sakıncadır. Örnek; murisin öldüğünde

hayatta kalan dört tane torunu ve annesi bulunmaktadır. Böyle bir durumda birinci zümreden mirasçılar (yani torunlar) olduğu için ikinci zümrede bulunan anne mirasçı olamayacaktır. Eski hukukumuzda torunlarla birlikte anne-baba da mirasçı oluyordu. Yöneltilen en büyük eleştiri bu olmuştur.

-Zümre başlarının mirasçılığının altsoyların mirasçılığını engellemesi de bir başka eleştiri noktası olmuştur. Örnek olayda da görüldüğü gibi kişiler kök başlarının yerine geçeceklerdir. Hayattaki kök başlarının altsoyu mirasçı olamaz. Ayrıca bir örnek olarak anne-baba hayattaysa kardeşler miras pay alamamaktadırlar.

-Başka bir eleştiri noktası ise aynı yakınlık derecesindeki kişilerin farklı miras paylarına sahip olmalarıdır. Örnek çizimde görüldüğü gibi torunların farklı paylar alması söz konusudur. Yani herkes kendi mirasbırakanından intikal edecek olan payı alır.

NOT: Sağ kalan eş 1. zümre ile mirasçı olur ise 1/4, ikinci zümre ile mirasçı olursa 1/2, üçüncü zümre ile mirasçı olur ise 3/4 miras hakkına sahiptir.

NOT: Kanunlar yürürlüğe girdiği andan itibaren uygulanacaktır. Ölüm ne zaman gerçekleşmiş ise o anda yürürlükte bulunan kanunlar dikkate alınarak miras taksimi yapılacaktır.

Zümre Sisteminin Prensipleri

*Mirasçı olabilmek için bir zümreye dahil olmak gerekir. Herhangi bir zümre içerisinde olmayanlar ancak iradi mirasçı olabilirler.

*Bir önceki zümrede mirasçı bulunması bir sonraki zümrenin mirasçılığını engeller. Örnek; bir tane torun, anne-babanın mirasçılığını engeller.

*Zümre içinde ön sıradaki mirasçılar, alt sıradaki mirasçıların mirasçılığını engeller. Örnek; oğlu hayattayken, aynı oğlunun kızı mirasçı olamaz.

*Altsoy, zümre başı ya da kök başına halef olur. Buna kök içinde halefiyet ilkesi denir.

*Zümre başları ya da kök başlarının mirasbırakandan önce ölmüş olmaları halinde altsoylar arasında eşit paylaşım yapılır.