Niccolo Machiavelli – Prens’te “Virtu” Kavramı

Prens’i anlamada anahtar kavram, genellikle “maharet” olarak çevrilen İtalyanca “virtu” kavramıdır. Erdem sözcüğünün Latince karşılığından (virtus) gelmesine rağmen, Machiavelli için çok farklı bir anlamı vardır. Kitap boyunca Machiavelli’nin amacı, bir prensin bu virtu niteliğini nasıl sergileyebileceğini açıklamaktadır. Virtu, devletin güvenliğini ve refahını güvenceye alacak her şeyi yapmak için hızlı ve etkili harekete geçme yeteneğidir. Bu, sahte vaatlerde bulunma, size tehdit oluşturanları öldürme, hatta gerekirse kendi destekçilerinizi bile doğrama anlamına gelebilir.

Virtu, bir yönetici olarak prensin başarı şansını arttırır; ama virtuoso (virtu sergileyen) bir yöneticinin bile gönenmesi kesin değildir. Machiavelli, yaşamımızın yarısını kontrolümüzde olmayan tesadüfi olayların yönettiğine inanır; ne kadar iyi hazırlanmış olursa olsun, bir prensin projeleri, talihsizlik yüzünden boşa çıkabilir. Talih, yatağından taşan bir ırmağa benzer; tam taşınca kontrol etmek için yapılabilecek bir şey yoktur. Ama bu, zararı daha az olsun diye, ırmak taşmadan harekete geçmemizin önünde engel değildir. Tesadüfi olaylar, genellikle hiçbir önlemin alınmadığı yerlerde en fazla hasara neden olur. Bununla birlikte Machiavelli, şansın gençlerden ve cesurlardan yana olduğuna inanır; rahatsız edici bir benzetmeyle, talih, döven ve baskı yapan atak bir gencin taleplerine karşılık veren bir kadındır. Virtu, erkeğin kadına boyun eğdirmek için kullandığı, erkeklik niteliğidir.

Machiavelli’nin virtu gösteren prens modeli, Cesare Borgia’dır. Orsinileri kandırıp Sinigaglia’ya gelmelerini sağlamış ve orada öldürme maharetini göstermiştir. Bununla birlikte, Borgia’nın Machiavelli tarafından en çok takdir edilen hamlesi, kendi elemanlarından birine yaptıklarıdır. Borgia, Romagna’nın kontrolünü ele geçirdikten sonra, bölgenin sorumluluğunu acımasız hizmetkarı Remirro de Orco’ya vermiş ve o da bölgeyi kısa sürede şiddetle pasifleştirmişti. Borgia bu tür gaddarlıkların katlanılamaz olacağına karar verdi ve kendisine yönelmeye başlayan nefreti ortadan kaldırmak için, Remirro de Orco’yu öldürterek ikiye ayrılmış cesedini bir meydana attırdı. Bu acımasız gösterisiyle Romagna halkını hem yatıştırdı hem sersemletti. Machiavelli, Borgia’nın eylemlerini, acımasızlığın ustaca kullanılması olarak alkışlar. Borgia’nın yaklaşımını, bir hayduttan pek farkı olmayan ve eylemleriyle virtu sergilemeyi başaramayan gaddar tiran Agathokles’in yaklaşımıyla karşılaştırır.