Platon ve Sokrates

Akıl hocası Sokrates’in yaşamı ve ölümü, Platon’un felsefesini derinden etkilemiştir. Sokrates, Atinalı zengin gençleri etrafında toplayan karizmatik bir şahsiyetti. Yazılı bir şey bırakmadı; ama pazaryerindeki sohbetleriyle sözünü dinletti. Öğretecek bir öğretiye sahip olduğunu iddia etmedi; daha çok, bir dizi yerinde soruyla, konuştuğu kişilerin dindarlık, adalet ya da ahlakın doğası gibi konularda aslında ne kadar az şey bildiklerini gösterecekti. Platon gençken, Sokrates kentin gençlerinin ahlakını bozmak ve tanrılarına inanmamaktan ötürü ölüm cezasına çarptırıldı. Sokrates baldıran zehri içti; Atinalı yurttaşların geleneksel idam yöntemi buydu.

Platon kendi diyaloglarında Sokrates’e bir tür yeniden hayat vermiştir. Bununla birlikte Platon’un eserlerinde Sokrates denilen karakter, görüşleri bakımından, gerçek Sokrates’ten herhalde epeyce farklıdır. Platon, fiilen gerçekleşmiş konuşmaları kaydediyormuş gibi yazar; ama Devlet‘i yazdığı sırada Platon’un Sokrates’i, Platon’un görüşlerinin bir sözcüsü haline gelir.

Devlet, Platon’un ayırt edici iki yazım yaklaşımının bir karışımını verir. Birinci Kitap’ta, Sokrates ile bazı arkadaşları arasında bir sohbet vardır; ki bu bir oyunun birinci sahnesi de olabilirdi; Farklı karakterlerin tepkileri ve ortam hakkında bir şeyler anlatılır. Ama sonraki bölümlerde, Platon diyalog şeklinde yazmaya devam etmesine rağmen, serimin itici gücü Sokrates’in sesidir; yardımcı oyuncular onun açıklamalarına katılmakla yetinir.