Cezaların Sınıflandırılması

Cezaların Sınıflandırılması

Cezalar, yönelik oldukları değerlere ve hukuki niteliklerine göre çeşitli ayrımlara tabi tutulabilmektedir. Yoksun bıraktığı değerden hareketle cezalar, yaşama hakkına, hürriyete ve malvarlığına yönelik cezalar şeklinde ayrıma tabi tutulmaktadır.

Bireyin yaşam hakkına yönelik cezalar ölüm cezalarıdır. Günümüzde ölüm cezalarının aleyhine güçlü bir akım vardır. Bu nedenle ölüm cezasına yer veren az sayıda ülke kalmıştır.

Hürriyete yönelik cezalar özgürlüğü bağlayıcı cezalardır. Hapis cezası olarak adlandırılan bu ceza türü, TCK’nın 46. maddesinde düzenlenmiştir.

Etkilerini malvarlığı üzerinde gösteren ceza türü para cezalarıdır. Hukukumuzda bu yaptırım türüne de yer verilmiş ve adli para cezası şeklinde isimlendirilmiştir.

Cezalar hukuki niteliklerinden hareketle ilk olarak “asli ceza” ve “ek ceza” şeklinde bir ayrıma tabi tutulabilmektedir. Kanunda suçun karşılığı olarak tek başına verilen cezaya asli ceza, asli cezaya kanun gereğince veya hakimin takdirine göre eklenen cezaya ise ek ceza denilmektedir. Yeni TCK’da ek cezaya yer verilmemiştir.

Cezalar hakkında, niteliklerinden hareketle, “seçimlik ceza” ve “tamamlayıcı ceza” şeklinde de bir tasnif yapılmaktadır. Kanunun bir suç için asli ceza olarak öngördüğü cezalardan (örneğin hapis veya adli para cezası) birini seçmek imkanına hakimin sahip olduğu hallerde seçimlik cezadan söz edilir. Buna karşılık, asli cezaya kanuni sonuç olarak eklenen cezalara ise tamamlayıcı ceza denilmektedir.

TCK’daki Sınıflandırma

TCK’nın 45. maddesine göre, “Suç karşılığında uygulanan yaptırım olarak cezalar, hapis ve adli para cezalarıdır.” Böylelikle kanunda suç karşılığı özgürlüğü bağlayıcı ceza türü olarak hapis cezasına, malvarlığı değerlerine yönelik ceza türü olarak da adli para cezasına yer verilmiştir. Para cezası, idari ve tazminat kabilinden para cezalarından ayrılabilmesi bakımından adli para cezası olarak isimlendirilmiştir.