Evlatlığın Mirasçılığı

Evlatlığın Mirasçılığı

Evlatlık

TMK 500; “Evlâtlık ve altsoyu, evlât edinene kan hısımı gibi mirasçı olurlar. Evlâtlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder. Evlât edinen ve hısımları, evlâtlığa mirasçı olmazlar.”

Metinden anladığımız evlatlığın kan hısımı olmadığı, ama zümre mirasçısı olarak da mirasçı olabileceğini görüyoruz. Evlatlık birinci sürmenin içerisinde mirasçı olur.

Eski hukukumuzda evlatlık müessesesinin düzenlenmediğini görüyoruz. Orada yapay bir evlatlık ilişkisi söz konusu olduğundan kan bağı varmış gibi hareket etmiyorduk.

İkinci fıkraya baktığımızda “Evlat edinen ve mirasçıları, evlatlığa mirasçı olamaz.” hükmünü görüyoruz. Yani burada tek taraflı bir mirasçılık söz konusu.

*Evlatlık yalnızca evlat edinenin yasal mirasçısı olur. Onun üst soyunun mirasçısı olamaz. Yan taraftaki örnekte olduğu gibi, murisin kendisinden önce ölen kızından biri evlatlık olmak üzere iki çocuğu bulunmaktadır. Evlatlık evlat edinenden başkasına mirasçı olamayacağı için evlat edinilen murisin mirasından pay alamayacaktır. Burada tek mirasçı A’dır. B mirastan pay alamayacaktır.

*Evlat edinilenin alt soyuna geldiğimizde ise evlat edinme işleminden önce veya sonra doğan çocuklar bakımından bir ayrım bulunmamaktadır. Onlar da eşti bir biçimde evlat edinilene halef olabilirler.

*Evlatlık çocuk ile evlilik dışı tanınan çocuk arasında bir farklılık bulunmamaktadır. İkisi de mirasbırakana birinci zümre içerisinde eşit bir biçimde mirasçı olurlar.

*Dedenin torununu evlat edinmesi durumunda evlat edinilen çift taraflı mirasçı olacaktır. İsviçre Medeni Kanununda evlat edinilen kişinin gerçek üstsoyu ile mirasçılık ilişkisi kalkar fakat bizim kanunumuzda böyle bir hüküm bulunmadığından iki taraftan mirasçılığın mümkün olduğunu söylüyoruz.

Örnek: M, evlilik dışı olan çocuğu A’yı tanımıştır. A’nın B ve C isimlerinde iki çocuğu bulunmaktadır. M, A öldükten sonra B2yi evlat edinmiş, diğer torunu C’yi ise kendisiyle ilgilenmediği için evlat edinmemiştir. M öldüğünde başka mirasçısı bulunmamaktadır. M’nin mirası nasıl paylaşılacaktır?

Cevap: İlk olarak B ve A kardeş gibi mirasçı olacakları için 1/2’şer pay alacaklardır. A, muristen önce öldüğü için kök içerisinde halefiyet prensibi gereğince B ve C, A’ya halef olacak ve onun 1/2’lik payını, 1/4’er paylaşacaklardır. Sonuç olarak B; 1/2+1/4 pay alacak, C; 1/4 pay alacaktır.

Dikkat: Yargıtay’a göre kardeş kardeşi evlat edinebilir.

Örnek: M öldüğünde iki kardeşi A ve B bulunmaktadır. M, üç yıl evvel kardeşi B’yi evlat edinmiştir. M, B’yi evlat edindiği için birinci zümre mirasçı olacak ve ikinci zümre mirasçının miras hakkı olmayacaktır. Normal şartlarda 1/2’şer olarak mirasın paylaşılması söz konusu iken şimdi mirasın hepsini B alacaktır.

*Evlatlık evlat edinene mirasçı olduğu gibi kendi kan hısımlarının da mirasçısı olur. kanunda, “Evlatlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder.” demektedir.

*Ayrıca evlatlık da diğer birinci zümre mirasçıları gibi saklı pay mirasçısıdır.

Eski medeni kanunumuzda evlatlığın hısımlığının yapay olması sebebiyle, evlat edinenin evlatlığın yasal miras hakkı ve saklı payı üzerinde değişiklik yapabileceğine, azaltabileceğine ve hatta kaldırabileceğini düzenlemiştir. Yeni kanunumuzda evlatlıkların saklı payında değişikliğe gidilemez.

Evlatlık TMK 315 ve 316’daki şekil şartlarına uygun olarak yapılmak zorundadır;

“D. Şekil ve usul
I. Genel olarak
Madde 315- Evlât edinme kararı, evlât edinenin oturma yeri; birlikte evlât edinmede eşlerden birinin oturma yeri mahkemesince verilir. Mahkeme kararıyla birlikte evlâtlık ilişkisi kurulmuş olur.
Evlât edinme başvurusundan sonra evlât edinenin ölümü veya ayırt etme gücünü kaybetmesi, diğer koşullar bundan etkilenmediği takdirde evlât edinmeye engel olmaz.
Başvurudan sonra küçük ergin olursa, koşulları daha önceden yerine getirilmiş olmak kaydıyla küçüklerin evlât edinilmesine ilişkin hükümler uygulanır.

II. Araştırma

Madde 316- Evlât edinmeye, ancak esaslı sayılan her türlü durum ve koşulların kapsamlı biçimde araştırılmasından, evlât edinen ile edinilenin dinlenmelerinden ve gerektiğinde uzmanların görüşünün alınmasından sonra karar verilir.

Araştırmada özellikle evlât edinen ile edinilenin kişiliği ve sağlığı, karşılıklı ilişkileri, ekonomik durumları, evlât edinenin eğitme yeteneği, evlât edinmeye yönelten sebepler ve aile ilişkileri ile bakım ilişkilerindeki gelişmelerin açıklığa kavuşturulması gerekir.

Evlât edinenin altsoyu varsa, onların evlât edinme ile ilgili tavır ve düşünceleri de değerlendirilir.”

Araştırmada özellikle evlat edinen ile edinilenin kişiliği ve sağlığı, karşılıklı ilişkileri, ekonomik durumları, evlat edinenin eğitme yeteneği, evlat edinmeye yönelten sebepler ve aile ilişkileri ile bakım ilişkilerindeki gelişmelerin açıklığa kavuşturulması gerekir.

Evlat edinenin altsoyu varsa, onların evlat edinme ile ilgili tavır ve düşünceleri de değerlendirilir.

TMK 318; “Evlât edinme esasa ilişkin diğer noksanlıklardan biriyle sakatsa, Cumhuriyet savcısı veya her ilgili evlâtlık ilişkisinin kaldırılmasını isteyebilir. (2) Noksanlıklar bu arada ortadan kalkmış veya sadece usule ilişkin olup ilişkinin kaldırılması evlâtlığın menfaatini ağır biçimde zedeleyecek olursa, bu yola gidilemez.”

*Evlatlık işlemleri başladıktan sonra, evlat edinenin evlatlık ilişkisi kurulmadan ölmesi halinde mirasçılık söz konusu olmaz.