Vasiyetname Nedir?

Vasiyetname

Bizde üç tür vasiyetname bulunur;

1) El yazısı ile vasiyetname

2) Resmi vasiyetname

3) Sözlü vasiyetname

EL YAZISI İLE VASİYETNAME
*Bizzat mirasbırakan tarafından elle yazılması gerekir.
*2002 yılındaki değişikliğe kadar düzenleme yeri zorunluydu, fakat bu zorunluluk kaldırıldı.
*Düzenleme tarihi olması gerekir. Mirasbırakanın ehliyetinin olup olmadığı, iki vasiyetname olması durumunda hangisinin önce hangisinin sonra olduğunun belirlenmesi gibi sebeplerle bu zorunluluk mevcut.
*Vasiyetnamenin altına da mirasbırakanın imza atması gerekir.
*Vasiyetnamenin neyin üzerine yazıldığının bir önemi yoktur. Örneğin; hastanede yattığı yatağın yanındaki duvara hastanın yazdığı bir vasiyetname teşhis fonksiyonunun sağlanması kaydıyla geçerli olacaktır.

DİKKAT: Birlikte vasiyetname (iki kişinin tek bir metinde vasiyetname düzenleyerek imzalaması) olmamak kaydıyla karşılıklı ve birbirine bağlı vasiyetnamelerin yapılmasında bir engel yoktur (Yargıtay 2. HD. 27.02.1955). Yani bizim hukukumuzda birlikte vasiyetname kabul edilmemekle, birbirine yollama yapılan iki farklı vasiyetname kabul edilmektedir.

RESMİ VASİYETNAME
Resmi memur önünde ve iki tanığın katılımıyla düzenlenebilir. Resmi memurlar; sulh hukuk hakimi, noter gibi kanunun yetki verdiği kişilerdir.
Resmi vasiyetname iki şekilde düzenlenebilir;
a) Okuyarak ve imzalanarak düzenlenen resmi vasiyetname
*Mirasbırakan, arzularını resmi memura bildirir. Bunun üzerine memur vasiyetnameyi yazar veya yazdırır. Okuması için mirasbırakana verir.
*Vasiyetname mirasbırakan tarafından okunup imzalanır.
*Memur vasiyetnameye tarih koyarak imzalar.
*Vasiyetnameye tarih ve imza konulduktan hemen sonra mirasbırakan vasiyetnameyi okuduğunu ve son arzularını içerdiğinin memurun huzurunda iki tanığa beyan eder.
*Tanıklar, bu beyanın kendileri önünde yapıldığını ve mirasbırakanı tasarrufa ehil gördüklerini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar.
*vasiyetnamenin içeriğinin tanıklara bildirilmesi zorunlu değildir.
b) Okumadan ve imzalanmadan düzenlenen resmi vasiyetname (okuma yazma bilmeyenlerin tabi olduğu usul)
*Mirasbırakan vasiyetnameyi bizzat okuyamaz veya imzalayamazsa memur vasiyetnameyi iki tanığın önünde ona okur ve bunun üzerine mirasbırakan vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan eder.
*Bu durumda tanıklar hem mirasbırakanın beyanını kendi önlerinde yapıldığını, hem onu tasarrufa ehil gördüklerini, hem de vasiyetnamenin kendi önlerinde memur tarafından mirasbırakana okunduğuna şahitlik ederek imzalarlar.
Dikkat: Okuma yazma bilen bir kişi de ikinci seçenekteki hükümlere göre vasiyetname düzenleyebilir, fakat şahitlerin vasiyetname içeriğini bilmeme avantajından yararlanamamış olur.

SÖZLÜ VASİYETNAME
*Mirasbırakan; yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmi veya el yazısı vasiyetname yapılamıyor ise sözlü vasiyetname yapılabilir.
*Bunun için mirasbırakan son arzularını iki tanığa anlatır ve onlara bu beyanına uygun bir vasiyetname yazmaları veya yazdırmaları görevini yükler.
*Resmi vasiyetname düzenlenmesinde okur-yazar olmak dışında tanıklara ilişkin yasaklar sözlü vasiyetname için geçerlidir.
*Mirasbırakan tarafından görevlendirilen tanıklardan biri kendilerine beyan edilen son arzuları yer, yıl, ay ve gün belirterek hemen yazar. Belgeyi imzalar ve diğer tanığa da imzalatır. Yazılan belge ikisi birlikte vakit geçirmeksizin sulh veya asliye mahkemesine verirler. mirasbırakanı vasiyetname yapmaya ehil gördüklerini ve son arzularını olağanüstü durum içerisinde kendilerine anlattığını ayrıntısıyla hakime beyan ederler. Hakim de bu belgeyi tutanakla birlikte imzalayarak geçerli hale getirecektir.
*Tanıklar, öncelikle belge düzenlemek yerine vakit geçirmeksizin mahkemeye başvurup yukarıdaki hususları beyan ederek, mirasbırakanın son arzusunu tutanağa da geçirtebilecektirler.
*Mirasbırakan için sonradan diğer vasiyetname yapma olanağı doğarsa, bu tarihin üzerinden bir ay geçince sözlü vasiyetname hükümden düşer. Bu bir kendiliğinden sona erme sebebidir.

Resmi Vasiyetname Düzenlenmesine Tanık veya Düzenleyen Olarak Katılamayacak Kişiler

Katılma yasağı:

TMK 536; “Fiil ehliyeti bulunmayanlar, bir ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklılar, okur yazar olmayanlar, mirasbırakanın eşi, üstsoy ve altsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri, resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine memur veya tanık olarak katılamazlar.”

Kendilerinde mutlak tanıklığa engel sebepleri bulunan kimseler, resmi memur veya tanık sıfatıyla resmi vasiyet düzenlenmesine katılmışlarsa, şekil noksanı sebebiyle vasiyetname bütün olarak iptal olunur.

Kazandırma yasağı:

TMK 536/2; “Resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine katılan memura ve tanıklara, bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunulamaz.”

Burada kazandırma geçersiz sayılacaktır. Ölüme bağlı tasarruf işlemi geçerliliğini koruyacaktır.

Vasiyetnamenin Sona Ermesi

Vasiyetnamenin Geri Alınması
*Kişi ölünceye kadar vasiyetnamenin tamamından veya bir kısmından dönebilir.
*Sonraki bir ölüme bağlı tasarrufla dönmek mümkündür. Bu dönme açık olarak yapılabilecek gibi örtülü olarak da yapılabilecektir. “Daha önce yapmış olduğum vasiyetnameden döndüm.” şeklinde bir ifade daha sonra yapılacak bir ölüme bağlı tasarrufun içeriğinde varsa açık dönme söz konusu olur. Ancak kişinin iki vasiyetnamesi varsa ve birbiriyle çelişen istekler yazılmış ise örtülü dönme söz konusu olur. Öncelik sonralık ilişkisinin tespiti daha fazla önem kazanır.
*Geri alma da geri alınabilir. Ancak bu durumda eski vasiyetname doğrudan geçerlilik kazanmaz. Eski vasiyetnamenin geçerli kalmasının istendiği anlaşılabilir bir biçimde ifade edilmelidir.
*Sonraki sağlar arası işlemle vasiyetnameden dönülebilir. Örneğin daha önce Rüstem’e vasiyetnameyle verdiğiniz Renault marka aracı daha sonra bir başka kişiye sattınız, bu durumda bu vasiyetten dönmüş olursunuz.
*Vasiyetnamenin yok edilmesiyle de dönme gerçekleşir. Örneğin, kitaplarınızı karıştırırken yıllar önce yazmış olduğunuz bir el yazısı vasiyetname buldunuz ve bunu yaktığınız taktirde dönmüş olursunuz.
*Vasiyetnamenin yok edilmesiyle de dönme gerçekleşir. Örneğin, kitaplarınızı karıştırırken yıllar önce yazmış olduğunuz bir el yazısı vasiyetname buldunuz ve bunu yaktığınız taktirde dönmüş olursunuz. Bu yok etmenin geri alma niyetiyle yapılması gerekir. Bu işlem yırtma, karalama ve okunamayacak hale getirme şeklinde gerçekleştirilebilir.

Vasiyetnamenin Mirasbırakanın İradesi Dışında Yok Olması (Ziyaı)
*Kaza sonucunda veya üçüncü kişinin kusuruyla yok olan ve içeriğinin aynen ve tamamen belirlenmesine olanak bulunmayan vasiyetname hükümsüz kalır.
*İçeriğinin aynen tespiti için her türlü delile dayanılabilir. Örneğin; fotokopisi olabilir, vasiyetnameyi konu edinen bir mektup olabilir.
*Üçüncü kişinin kusuruyla veya kastıyla olması halinde tazminat hakkı bulunmaktadır.

Vasiyetnameyi Kendiliğinden Sona Erdiren Sebepler
*Eşlerin boşanması TMK 181
*Mirastan yoksunluk TMK 578
*Sözlü vasiyetnamede bir aylık sürenin geçmiş olması TMK 541
*Mirasçı atanan veya lehine muayyen mal vasiyet edinilen kimsenin mirasbırakandan önce ölmesi
*Bozucu şarta bağlı olarak yapılmış ölüme bağlı tasarruflarda bozucu şartın gerçekleşmesi, geciktirici şarta bağlı olarak yapılmış ölüme bağlı tasarruflarda şartın gerçekleşmemesi hallerinde ölüme bağlı tasarruflar ortadan kalkar.