Ticaret Hukuku Marka Tamamı

MARKA

Marka bir işletmenin ürettiği veya ticaretini yaptığı mal veya sunduğu hizmetleri diğer işletmelerin  mal ve hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan işaretlerdir.
Ayırt edici özelliğe sahiptir, çizim ile görüntülenebilen, benzer biçimde ifade edilebilen, yayımlanan ve çoğaltılabilen nitelikle olan her türlü işaret marka olabilir.
* kişi adları marka olarak tescil ettirilebilir(örneğin Abdullah Kiğılı) Baskalarının adları da onların izni olmak şartıyla tescil ettirilebilir.
* Sözcükler marka olarak tescil ettirilebilirler. Ayırt edici olması koşuluyla bir veya birden fazla sözcük tescil ettirilebilir.
Sloganlar da marka olarak tescil ettirilebilir.
* Şekiller, çizimler, tasarımlar, armalar marka olarak tescil ettirilebilir.
*Harfler ve sayılar marka olabilirler ancak ayırt edici olması gerekir. 3M, SA
*Malların ve ambalajların biçimi marka olarak tescil ettirilebilir ancak malın kendisi marka olamaz. Cocacola şişesinin kendine özgü bir şekli vardır.
*Renkler marka olabilir ancak bu husus tartışmalıdır. Renk ancak ayırt edici bir çizimle marka olabilir.
Çizimle görüntülenebilen veya benzer şekilde ifade edilebilen ve baskı yoluyla çoğaltılabilen, ayırt edici güce sahip renkler marka olarak tescil ettirilebilir.
* Sesler marka olarak tescil ettirilebilir. Notaya dökülmesi mümkün veya kayıt yoluyla canlanan, ayırt edici sesler marka olarak tescil edilebilir. Aslan kükremesi, çocuk ağlaması vb
* Koku marka olarak tescil ettirilebilir. Kimyasal bir formülle ifade edilmesi ve ayırt edici niteliği olması gerekir.
** Bu sayılanlar 556sayılı KHK da sayılmamıştır, marka sınırlaması yoktur her türlü işaret marka olarak tescil edilebilir.
1) Çizimle görüntülenebilen veya benzer şekilde ifade edilebilen
2) Ayırt edici özelliğe sahip
3) Baskı yoluyla yayılabilen, çoğaltılabilen her türlü işaret marka olabilir.

MARKANIN FONKSİYONLARI
1)Malın Kaynağını Gösterme Fonksiyonu: Malı üreteni veya piyasaya sunanı veya hizmetin kim tarafından yürütüldüğünü gösterme fonksiyonu vardır. Örneğin Arçelik Koç Holding tarafından üretiliyor.
2)Reklam Fonksiyonu: Marka duyulduğunda ne kadar tanıdık ise reklam fonksiyonu yükselir. Herkesin kulağına gözüne hitap eden markalar reklam fonksiyonu yüksek markalardır.
3)Garanti Fonksiyonu: Marka üzerinde kullanıldığı malın kalitesi hakkında fikir verir. Mercedes garanti fonksiyonu yüksek bir markadır.
4)Ayırt Etme Fonksiyonu: Markanın en önemli fonksiyonudur. Marka bir malı veya hizmeti diğer mal ve hizmetlerden ayırt etmeye yarar aksi takdirde zaten tescil ettirilemez.

MARKA KULLANILMASINDA SİSTEMLER
1)Serbesti Sistemi: Marka kullanılması isteğe bağlıdır, zorunlu değildir. Bizim hukukumuzda da bu sistem kabul edilmiştir.
2)Mecburi Sistem: Marka kamu hukukunun bir kurumudur ve marka kullanılması zorunludur.
3)Karma Sistem: Marka kullanılması esas olarak serbesttir ancak bazı mal ve hizmetler için marka kullanılması mecburi olabilir. Eski sistemimiz böyleydi.
MARKA ÇEŞİTLERİ
1)Ortak Marka: Bir marka aynı mal ve hizmetler için farklı kişiler tarafından birlikte kullanılıyorsa ortak marka vardır. Her birisi ortak markanın sahibi sayılır. Güllüoğlu Baklava aynı standardı sağlayan birden çok firma tarafından kullanılıyor. Ortak markanın sahibi bu grup değil grubu meydana getiren kişilerdir.
2)Garanti Markalar: Garanti markası kullanıldığı ürünün kalitesi hakkında belirli bir standartta kaliteye sahip olduğu hususunda bilgi verir. Garanti markasının sahibi markasının o ürünün belirli standarda sahip olduğunu göstermesi şartıyla başkaları tarafından kullanılmasına izin verir. Markanın sahibi garanti markasını kullanamaz. Türk Standartları Enstitüsü markanın sahibidir ancak TSE kullanılan ürün belirli bir kalitede olduğunu gösterir. TSE ürünleri test eder ve belirli bir standardın üstündeyse TSE markasını o ürünün üzerinde kullanılmasına izin verir fakat o markayı kendisi kullanamaz.

3)Ticaret Markaları: Eğer bir marka bir ticaret malını diğer mallardan ayırt etmeye yarıyorsa bunlar ticaret markasıdır. Ülker, Toyota
4)Hizmet Markaları: Eğer bir marka bir hizmeti diğer hizmetlerden ayırt etmeye yarıyorsa onlara hizmet markası denir. Örneğin Kamil Koç

5)Ferdi Markalar: Üzerindeki mutlak hakkın bir veya birkaç kişiye ait olduğu ve kişilerin ferdi veya birlikte mülkiyet hükümleri dahilinde üzerinde mutlak hak sahibi oldukları ve bu hakları kullanabildikleri markalardır. Marka üzerinde ferdi mülkiyet/elbirliği halinde mülkiyet varsa o zaman ferdi markadan söz edilir.

6) Tanınmış Markalar: Müşteri çevresince belli bir süre kullanılmak suretiyle tanınır hale gelmiş markalardır. Eğer bir marka duyulduğunda veya görüldüğünde hemen tanınıyorsa herkes tarafından biliniyorsa tanınmış markadır. Coca Cola, Mercedes, Marlboro.
Ülke çapında da dünya çapında da tanınmış olabilir. Bazı markalar ise kullanıcı çevresinde tanınmış markalardır, herkes bilmez fakat kullananlar çok iyi bilir. Black&Decker el aletleri, tamir aletleri satar.
Bir markanın tanınmış olup olmadığı resmi makamlarca da tespit edilebilir. Türk Patent Enstitüsü tanınmış markaların tespitinde yetkilidir. Mahkeme kararıyla da tanınmış marka tespit edilebilir.

MARKANIN TESCİLİ
Markalar Türk Patent Enstitüsü tarafından tutulan marka siciline tescil edilerek koruma altına alınırlar. İşletme sahibi marka kullanıp kullanmama, kullanacaksa kullanacağı markayı dilediği şekilde oluşturma serbestisi vardır.
** Bir markayı yıllarca tescilsiz kullanıyorsa bir diğer işletme sahibi bu markayı tescil ettirmişse tescil ettirenin hakkı korunur. Yıllarca tescilsiz kullanan dava açarak yıllardır kendisinin kullandığını ispat ederse(fatura, belge) tescili hükümsüz kılabilir. Sonuç: Kişi uzun süreden beri markayı kullandığını ispat edebiliyorsa tescilsiz dahi olsa marka koruma altına alınır.
MUTLAK RET SEBEPLERİ
1) Çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayımlanabilen ve çoğaltılabilen, ayırt edici işaretler marka olarak tescil ettirilebilirler.(Madde 5) Bu özellikleri taşımıyorsa marka olarak tescil edilemez bu bir mutlak ret sebebidir.
2) Aynı veya aynı türdeki mal ve hizmetle ilgili tescil edilmiş veya daha önce tescil başvurusu yapılmış bir marka ile aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzer markalar tescil edilemez. Komili markası diş macunu olarak kullanılabilir. İstisnası tanınmış markadır. Eğer bir marka tanınmış marka ise farklı mal ve hizmetler için bu tanınmış markanın tescili istenemez. Örneğin Arçelik giyim mallarında tescil ettirilemez, tanınmış markadır.
3) Tasviri işaretler marka olarak tescil ettirilemez. Çikolata ibaresini çikolata ürünleri için tescil ettiremeyiz. Yağ, kağıt mendil, kaşar peynir tek başına marka olarak tescil ettirilemez. Malın kendi ismi veya türünün ismi marka olarak tescil ettirilemez.
4) Malın doğal yapısından ortaya çıkan şekli, teknik sonucu zorunlu olarak ortaya çıkan mala değerini veren şekli marka olarak tescil ettirilemez.
5) Dini değer ve semboller tescil ettirilemez.
6) Kamu düzeni ve genel ahlaka aykırı markalar tescil edilemez.
7) Mal ve hizmetlerin niteliği, kalitesi, üretim yeri gibi konularda halkı yanıltacak markalar tescil edilemez.

NİSPİ RET SEBEPLERİ
1) Tescil edilmiş veya daha önce tescil için başvurusu yapılmış bir marka ile aynı olan ve aynı mal veya hizmetleri kapsayan işaretler.(aynı zamanda mutlak ret sebebidir.)
Tescil edilmiş veya tescil için başvurusu yapılmış bir marka ile aynı veya benzer işaretler.
2)Toplumda belli bir tanınmışlık düzeyine ulaşmış markalar.
3) Markanın başkasına ait ismi, fotoğrafı, telif hakkı veya sınai mülkiyet hakkını kapsaması. Bir başkasının yıllardır kullandığı ticaret unvanını tescil ettiremeyiz.
4) Ortak ve garanti markalarının sona ermesinden itibaren 3yıl içinde ortak veya garanti banka ile aynı veya benzeri bir marka için tescil başvurusunda bulunulması. Markalar 10 yıl süre için korunurlar ancak garanti markalar ve ortak markalar 3yıl daha korunurlar.
5)Süresi içinde yenilenmeyen markalarla aynı veya benzer markalar. Bir markanın yenilenmeme sebebiyle koruma süresinin dolmasından sonra 2YIL içinde eski sahibi tarafından kullanılmaya devam ediliyorsa aynı veya benzer markanın aynı veya benzer mal ve hizmetler için yapılan tescil başvurusu markanın eski sahibi itiraz eders reddedilir. Yani ortak veya garanti olmayan markalarda 3yıl olan süre burda 2yıldır.

MARKANIN TESCİLİ:
-TC sınırlarında ikametgahı olan gerçek kişiler ve merkezi türkiyede olan tüzel kişilerce talep edilebilir.
-TC sınırlarında sınai veya ticari faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kişiler
-Paris Sözleşmesi yahut Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması hükümleri dahilince başvuru hakkına sahip kişilerce
4)TC uyruğundaki kişilere kanunen veya fiilen marka koruması tanınmış yabancı devletlerin gerçek veya tüzel kişileri de tescil için TPE başvurabilir.

**Tescil talebi TPE Markalar Dairesi Başkanlığına yapılır.
Talep kabul edilirse marka siciline tescil ettirilir.
İkametgahı yurtdışında olanlar marka vekili vasatasıyla başvurması zorunludur doğrudan kendileri başvuramazlar.
**Yazılı başvuru formu ve gerekli belgeler eklenir. TPE Markalar Dairesi Başkanlığı tescil başvurusunda aranan şartlara uygunluğu, belgelerin eksikliğini inceler. Daha sonra mutlak ret sebebi olup olmadığına bakar. Eğer mutlak ret sebebi varsa başvuru reddedilir. Bu ret kararına karşı 2ay içinde itiraz edilebilir. İtiraz haklı görülürse tescil kaldığı yerden devam eder. İtiraz haklı görülmezse Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kuruluna gönderilir. Burada ya itiraz reddedilir ya da başvuru süreci kaldığı yerden devam eder.
**Marka başvurusu kabul edilirse Resmi Marka Gazetesinde başvurular ilan edilir. Henüz marka kesinleşmiş ve tescil edilmiş değildir. Resmi Marka Bülteninde ilan edildikten sonra 3 AY içerisinde 3. Kişiler bu başvuruya itiraz edebilirler. İtirazlar Markalar Dairesi başkanlığına yapılır. İtiraz eden haklı görülürse marka tescil başvurusu reddedilir. Haksız görülürse marka başvurusu devam eder ancak 3. Kişi bir kez daha itiraz edebilir. Bu durumda Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu itirazı inceler eğer itiraz eden haklı görülürse başvuru reddedilir. Haksız bulunursa markanın tesciline karar verilir. Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu son söz sahibidir.
* Marka başvuru sahibi markasını tescil ettirememişse 2ay içinde dava açabilir. İtiraz sahibi 3. Kişinin itirazı kabul edilmemişse 2ay içinde dava açabilir.

Resmi Marka Gazatsinde tescil edilen markalar ilan edilir ve böylece koruma altına alınmış olur. Aynı marka aynı veya benzer mal veya hizmetler için tescilini birden fazla kişi isterse ilk önce tescil başvurusunda bulunanın hakkı korunur.

MARKA SAHİBİNİN HAKLARI
Marka hakkı üzerinde tekel hakkı vardır. Tescil ettirilen o markayı sadece sahibi kullanabilir başkalarının kullanmasına engel olabilir. Başka tescil başvurularına itiraz edebilir ancak yalnızca aynı veya benzer malların kullanılmasına engel olabilir.
Marka sahibi ürününü sattıktan sonra üzerindeki hakkını kaybeder buna marka hakkının tüketilmesi denir.
Koruma süresi ve yenileme hakkı vardır. Tescil edilmiş bir markanın koruma süresi başvuru tarihinden itibaren 10 YILDIR. 10 yıllık süre dolduğu günden önceki 6ay içinde marka sahibi koruma süresini 10 yıl daha uzatabilir. 10 yıllık süre bittikten sonraki 6 ay içinde de ek ücret ödemek koşuluyla yenileme talebinde bulunabilir. Yenileme olmazsa marka hakkı sora erer. Yenileme olmazsa ortak ve garanti markalarında aynı markayı bir başkası tescil ettirmek isterse eski marka sahibi 3yıl boyunca itiraz edebilir. Ortak ve garanti markalar dışında ise 2yıl boyunca itiraz edebilir.
Tescilde rüçhan(öncelik) hakları vardır. Marka sahibi Paris Sözleşmesine üye ülkelerden birisinde daha önceden marka müracaatında bulunmuşsa 6ay içerisinde Paris Sözleşmesine taraf olan ülkelerden birisinde öncelikle o markayı tescil ettirme hakkına sahiptir. Örneğin Fransa’da bir markayı tescil ettirdim 6 ay içerisinde Türkiyede de tescil ettirme hakkım vardır öncelik bana aittir.
Bir marka panayırda, sergide tescil teşhir edilmişse teşhirden itibaren 6ay içinde öncelikle tescil ettirme hakkı vardır. Eğer aynı marka farklı kişilerce sergide teşhir edilmişse ilk tescil talebinde bulunan tercih edilir.

MARKA SAHİBİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
– Marka sahibi markayı nasıl tescil ettirmişse o şekilde kullanmakla yükümlüdür. Aksi takdirde kullanıl korunmaz. Farklı kullanım varsa tescil edilmelidir. Mesela ülker çok farklı tescilleri vardır.
-Markada yapacağı değişiklikleri tescil ettirme yükümlülüğü vardır.
-Marka sahibi markayı aralıksız kullanma yükümlülüğü vardır. Tescil ettirdikten 5yıl veya daha fazla süre için kullanmamışsa bir başkası dava açarak tescilli markanın marka sicilinden terkinini isteyebilir.
***** Marka parasal bir değer taşıdığından satılıp başkasına devredilebilir. Yazılı bir devir sözleşmesi yapılması ve daha sonra marka siciline tecil edilmesi gerekir. Bu tescil Resmi Marka Gazetesinde ilan edilir.
****Marka rehin olarak verilebilir. Tescilli bir marka işletmeden bağımsız teminat gösterilebilir. Rehin marka siciline kaydedilir ve Resmi Marka Gazetesinde yayımlanır.
***Marka haczedilebilir.
** Bir başkası tarafından kullanılmasına izin verilebilir yani kullanım hakkı devredilebilir.
İnhisari Lisans : İnhisari lisans verilmişse markayı sadece lisans alan kullanabilir. Marka sahibi hakkını açıkça saklı tutmadıkça lisansa konu olan markasının kullanılamayacağı gibi bir başkasına da tekrar lisans veremez.
Basit Lisans: Marka sahibi bir kişiye lisans verirken markayı kullanmaya da devam eder ve aynı zamanda bir başkasına da tekrar lisans verebilir. Lisans sözleşmesi yazılı şekilde yapılmalıdır. Üçüncü kişilere ileri sürülebilmesi için lisans sözleşmesinin marka siciline tescil edilmesi gerekir.

MARKA HAKKININ SONA ERMESİ
1)Marka sahibi marka hakkından feragat edebilir. Türk Patent Enstitüsüne yazılı bir dilekçeyle başvurarak marka hakkından vazgeçtiğini marka sicilinden terkinini isteyebilir.
2)Mahkeme kararıyla marka hakkını sona erdirebilir. Mesela marka sahibi en az 5yıl markatyı kullanmamışsa 3. Kişiler markanın terkinini isteyebilirler.
Markalar 10 yıllık koruma süresinin geçmesi ve yenilenmemesi sonucunda marka sicilinden resen terkin edilebilirler.

!!!!  Marka başkası adına aynı veya benzer markayı aynı veya benzer mal ve hizmetler için kullanacak olursa marka hakkının ihlalinden söz ederiz. Marka taklidi de marka hakkına tecavüzdür.Böyle bir durumda:
– Mahkemeden ihtiyati tedbir kararı istenebilir hem dava açılırken hem açıldıktan sonra. Mallara el konulması istenebilir. Telafisi mümkün olmayan zararların ortaya çıkmaması için malların üretimini sağlayan araç aletlere de el konulma istenebilir.
– Marka hakkına tecavüz durumunda tespit davası açılabilir.( Müspet tespit davası ) Menfi tespit davası ise markanın başka bir markaya benzemediğini tespit etmek amacıyla açılabilir. Menfi tespit davası açılmadan önce davacı tescil ettirmek istediği markanın marka hakkına tecavüz teşkil edip etmediği hakkında o ürünlerle ilgili marka sahibinin görüşlerini bildirmesini noter aracılığı ile talep eder. Markasına benzediğini söylerse veya hiç cevap vermezse menfi tespit davası açarak tescilli markaya benzeyip benzemediğinin tespitini isteyebilir.
Benzediğinin tespiti amacıyla açılan dava müspet tespit davası/Benzemediğinin tespiti amacıyla açılan dava menfi tespit davasıdır.
– Marka hakkı ihlal edilmişse tecavüz fiilinin durdurulması davası açılabilir.
-Marka hakkına tecavüzün giderilmesi istenebilir. Örneğin mallar piyasaya girmişse malların toplanması istenebilir.
-Maddi ve manevi tazminat davası açılabilir. Kendisinin satış yapamaması ve kardan yoksun kaldığı için maddi tazminat davası açılabilir.  Markanın ticari itibarı sarsıldığı için manevi tazminat davası açılabilir.
Marka hakkına tecavüz ederek üretilen eşya ve eşyayı üretmeye yarayan vasıtalara el konulması istenebilir. Marka sahibi el konulan ürünlerde kendisine mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilir.
-Mahkeme marka hakkının ihlal edildiğini ve marka sahibinin ticari itibarının sarsıldığına karar verirse marka hakkı sahibi ilgililere tebliğ edilmesini ve kamuya yayın yoluyla duyurulmasını isteyebilir. İtibar tazminatı isteyebilir.
İtibar Tazminatı: Markayı kullanan kişinin kötü niyetli olması ve markayı uygun olmayan şekilde kullanması dolayısıyla markanın ayrıca bir zarara uğraması söz konusuysa itibar tazminatı istenebilir.

DAVAYI KİM AÇABİLİR
Davayı tescilli marka sahibi veya onun temsilcisi açabilir.
İnhisari lisans alan davayı açabilir.
Basit lisans da lisans alan davayı açamaz.
Rehin hakkı veya intifa hakkı sahipleri açabilir.

SÜRE
Marka hakkına tecavüzden doğan özel hukuk davaları davacının zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren 2YIL ve herhalde fiilin işlenmesinden itibaren 10 YIL sonra zamanaşımına uğrar.
Marka hakkına tecavüz aynı zamanda suç niteliğindeyse ceza kanununda daha uzun süre öngörülmüş ise o süre kabul edilir.
Tescilli marka 556 sayılı KHK hükümlerince korunur. Tescilsiz marka haksız rekabet hükümlerine göre korunur.
HANGİ MAHKEME
Bu davalar ihtisas mahkemelerinde açılır. Eğer o yerde asliye ticaret mahkemesi yok ise Asliye Hukuk Mahkemesinde açılır.
CEZA
-Başkasına ait marka hakkına mal ve hizmet üretmek, satışa sunmak 1yıldan 3yıla kadar hapis ve 20.000günw kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.
-Marka koruması olduğunu belirten işareti kaldırmak. TM gibi. 1yıldan 3yıla kadar hapis ve 5000 güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.
-Yetkisi olmadığı halde marka ile ilgili tasarrufta bulunmak 2yıldan 4yıla kadar hapis ve 5000 güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılır.