Hukuki İşlem (Muamele)

Hukuki işlem, hukukun işlemi yapanın arzusuna uygun hukuki sonuç bağladığı irade beyanıdır. Hukuki işlem ile arzu edilen sonuç bir borcun doğumu ise borç doğuran bir hukuki işlem veya daha kısa bir ifade ile borçlanma işlemi söz konusu olur.

Tek tarafın irade beyanından oluşan tek taraflı hukuki işlemlerden de borç doğabilir. Bir kurucu yenilik doğuran hakkın kullanılması, tek taraflı irade beyanı ile bir borç ilişkisi meydana getirir. Alım (iştira), gerialım (vefa), önalım (şufa) hakları gibi sözleşme ile tanınan yenilik doğuran hakların sözleşmesel temele dayandıkları düşünülerek bunlar bir tarafa bırakılsa dahil, paylı (müşterek) mülkiyette kanuni önalım hakkının kullanılması ile borç ilişkisi kurulması herhangi bir sözleşmesel temele dayanmaksızın tek taraflı irade beyanı ile gerçekleşmektedir.

İlan yolu ile ödül sözü vermede (TBK m. 9) de tek taraflı beyanla borç doğması durumu bulunduğu kabul edilmektedir.

Ölüme bağlı tasarruflardan vasiyetname ile bir vasiyet yapılması halinde  de borcun kaynağını tek taraflı hukuki işlem teşkil etmektedir. Bütün bu örneklere rağmen her gün sayısız borç ilişkisi, sözleşmelerle kurulmakta, en önemli borç kaynağını sözleşmeler teşkil etmektedir.