Gelir Vergisinin Tarhı ve Beyanı
Gelir Vergisinin Tarhı ve Beyanı
Gelir vergisi, aksine hüküm olmadıkça, yükümlünün veya sorumlunun beyanı üzerine tarh edilir (m.83). Yükümlüler çeşitli kaynaklardan elde ettikleri gelirin safi tutarını kendileri tespit ederek, şekli Maliye Bakanlığınca belirlenen beyannamelere geçirir ve bağlı oldukları vergi dairesine verirler. Gelir Vergisi Kanunu yıllık, muhtasar ve münferit beyanname olmak üzere üç çeşit beyanname kabul etmiştir.
Yıllık Beyanname
Yıllık beyanname, çeşitli kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde edilen kazanç ve iratların bir araya getirilip toplanmasına ve bu suretle hesaplanan gelirin vergi dairesine bildirilmesine mahsus bir beyanname türüdür.
Vergi Tevkifatı ve Muhtasar Beyanname
Gelir vergisinde gelir kural olarak yükümlü tarafından beyan edilerek vergisi ödenmekle birlikte, istisnai olarak verginin sorumlular tarafından kesilip beyan edildiği ve hazineye yatırıldığı durumlar da vardır. Muhtasar beyanname işverenler veya vergi tevkifatı yapan diğer kişiler tarafından kesilen vergilerin matrahları ile birlikte, toplu olarak bildirilmesine özgü beyannamedir (m.84/2). Vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar bir ay içinde yaptıkları ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri kârlar ve iratlar ile bunlardan tevkif ettikleri vergileri ertesi ay ödeme veya tahakkukun yapıldığı yerin bağlı olduğu vergi dairesine muhtasar beyanname ile bildirirler (m.98).
Özel Haller ve Münferit Beyanname
Münferit beyanname dar yükümlülerin yıllık beyanname ile bildirmek zorunda olmadıkları kazanç ve iratlarından vergisi tevkif yoluyla alınmamış olanların bildirilmesine özgü bir beyannamedir.
Gelir Vergisinde Oran Yapısı: Artan Oranlı tarife
Gelir vergisi sübjektif yapısı gereği artan oranlı tarifeye sahiptir. Matrah arttıkça buna uygulanacak vergi oranı da artar. 2019 yılı için 18.000,- TL’ye kadar gelirler % 15 oranında vergiye tabidir. En düşük oran % 15 (18.000,-), en yüksek oran (148.000,- üzeri) % 35’tir.
