Haksız fiil nedir?
Kusura dayalı haksız fiil ve kusura dayalı olmayan haksız fiil olmak üzere iki grupta inceleyebiliriz. Haksız fiil hukuku veya sözleşme dışı sorumluluk hukuku da denir.
Haksız fiil hukuku, zarar gören ve zarar veren arasında bir hukuki ilişkinin bulunmadığı hallerde meydana gelen zararların tazminini düzenler. Haksız fiil hukuku zararın ne şekilde tazmin edileceğini belirler. Kanun, haksız fiil sorumluluğunu düzenlemiştir. Hukuki ilişki olmaması, sözleşmeye aykırılıktan ayırır.
SORUMLULUK İKİ GRUP ALTINDA İNCELENİR;
a) -ile sorumluluk: borçlunun alacaklıya karşı neyle sorumlu olduğu sorulur. Borçlu alacaklıya mal varlığıyla sorumludur.
b) -den sorumluluk: Sorumluluğun kaynağını ifade eder. Sorumluluk nereden çıkmıştır? Haksız fiil, borca aykırılık, sözleşmesel sorumluluk, sebepsiz zenginleşme.. Hakim görüşe göre, sorumluluk hukuku denildiğinde, haksız fiilleri kasteder. Sorumluluğun tek kaynağı haksız fiil değildir ama.
Kimi hallerde bir davranış hem borca aykırılık hem haksız fiil teşkil edebilir. Burada taleplerin yarışması vardır. Burada alacaklı istediği hükümlere dayanabilir. Birine dayanarak tazminat talep ederse diğerine dayanarak talep edilemez. Buna dışlayıcı yarışma denir. Borca aykırılık ve haksız fiil yarışıyorsa; borca aykırılık daha avantajlıdır.
HAKSIZ FİİL HUKUKUNUN İŞLEVLERİ
- Meydana gelen zararların denkleştirilmesi (tazmini)
Eleştiri: bir zararın tazmin edilmesinin tek aracı haksız fiil değildir. (Örneğin sigorta da aynı işleve sahiptir.) - Cezalandırma-ödetme aracıdır.
Eleştiri: bizim hukukumuzda kabul edilmez. Anglosakson hukukunda haksız fiil, ödetme-cezalandırma amacı da güder. Kıta Avrupası Hukuku’nda tazminat bir ödetme aracı değildir. - Önleme caydırma işlevi; insanların birbirine zarar vermesini önleme amacıdır. (Bizim hukukumuzda kabul edilen hakim görüş budur.)
Kural, zarara, zarar görenin katlanmasıdır. Yolda giderken bacağımı kırarsam benim katlanmam gerekir. Bazen sorumluluk sebepleri ortaya çıkar ve bu hallerde bu sebeplerin varlığı nedeniyle zarar bir başka kişiye aktarılır. Zararın başka bir kişiye aktarılmasına izin veren hallere zorunluluk durumu denir.
