Sigorta Hukukunun Konusu ve Kaynakları
- Sigorta Hukukunun Konusu
Sigorta hukuku, sigortacılık faaliyetinin tabi olduğu esaslar ile bu faaliyetin kurallara uygun şekilde yürütülmesine yönelik denetim esaslarını ve sigorta sözleşmesini düzenleyen kurallardan oluşan bir özel hukuk dalıdır. Sigorta denetim hukuku ve sigorta sözleşmesi hukuku olmak üzere iki alt bölüme ayrılır.
Sigorta denetim hukuku, sigortacılık faaliyetlerinin tabi olduğu esaslar ile sigortacılık faaliyetlerinin bu esaslara uygun olarak yürütülmesine yönelik denetim hakkındaki kurallardan oluşur. Sigorta denetim hukukunu oluşturan kuralların amacı, sigortacılığın geliştirilmesi ve güven içinde yürütülmesini, sigorta sektöründe yer alan kişi ve kuruluşların mesleki kurallar içinde faaliyet göstermelerini, sigorta sektöründe yaratılacak fonların ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmasını sağlamak, sigortalıların sigorta sözleşmelerinden doğan hak ve alacaklarını teminat altına almaktır. Sigorta denetim hukukunu oluşturan kuralların bir bölümü, (sigorta ve reasürans şirketlerinin kuruluşu ve faaliyetlerini düzenleyen kurallar gibi) sigortacılığın ekonomik ve teknik bakımdan denetlenmesine yöneliktir. Sigorta denetim hukukunu oluşturan kuralların diğer bölümü ise, sigorta sözleşmesi şartlarının belirlenmesine yöneliktir. Bazı hususların emredici hükümlerle düzenlenmesi ve sigorta genel şartlarının onaya tabi tutulması suretiyle, sigorta sözleşmesinin şartları belirlenmektedir. Bunda amaç, sigortacının karşısında ekonomik olarak daha zayıf durumda bulunan sigorta ettirenin korunmasıdır. Sigorta sözleşmesi hukuku ise, sigorta ilişkisinin kurulması ve hükümlerine ilişkin esasları belirleyen kurallar bütünüdür.
- Sigorta Hukukunun Kaynakları
2.1. Sigorta Hukuku mevzuatı
Türk hukukunda sigorta sözleşmeleri, esas itibariyle 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) “Sigorta Hukuku” başlıklı Altıncı Kitabı’nda 1401 vd. maddeleri ile düzenlenmiştir. Sigorta Hukuku Kitabı’nın birinci kısmını tüm sigorta sözleşmeleri hakkında geçerli olan “Genel Hükümler” (TTK m. 1401 – 1451), ikinci kısmını “Sigorta Türlerine İlişkin Özel Hükümler” oluşturmaktadır. İkinci kısmın “zarar sigortaları” başlıklı birinci bölümünde mal sigortaları (TTK m. 1453 – 1472) ve sorumluluk sigortaları (TTK m. 1473 – 1486) hakkında, ikinci kısmın ikinci bölümünde ise “can sigortaları” hakkında düzenleme getirilmiştir.
TTK m. 1451 hükmüne göre “Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde sigorta sözleşmesi hakkında Türk Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.” Bu nedenle Türk Borçlar Kanunu (TBK) da sigorta hukukunun temel kaynakları arasındadır.
3.6.2007 tarih ve 5687 sayılı Sigortacılık Kanunu (SK) ile “… bu Kanuna tâbi kişi ve kuruluşların, faaliyete başlama, teşkilât, yönetim, çalışma esas ve usûlleri ile faaliyetlerinin sona ermesi ve denetlenmesine ilişkin hususlar ve sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların çözümlenmesine yönelik olarak sigorta tahkim sistemi ile ilgili usûl ve esasları …” düzenlenmiştir.
SK m. 3 / 3 hükmünde karşılıklı (mütüel) sigorta ve reasürans şirketlerinin ortak sayısı 200’den az olmamak üzere kooperatif şeklinde kurulabileceği öngörüldüğünden, Kooperatifler Kanunu (KK) da sigorta hukukunun kaynakları arasında yer alır.
6432 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu (BESK) ile emeklilik şirketlerinin kuruluş, çalışma, yönetim ve denetimine, kişilerin sisteme katılma, ayrılma ve emeklilik koşullarına, emeklilik yatırım fonlarının kuruluşuna, katkıların bu fonlarda toplanmasına ve değerlendirilmesine, aracılık hizmetlerine ve bireysel emeklilik ile ilgili diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiştir.
14.06.2005 tarih ve 5363 sayılı Tarım Sigortaları Kanunu ile üreticilerin bu Kanunda belirtilen riskler dolayısıyla uğrayacağı zararların karşılanmasını sağlamak üzere tarım sigortaları uygulama usul ve esasları düzenlenmiştir.
Bu kanunlardan başka, 07.11.2013 tarih ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, Karayolları Trafik Kanunu, Türk Sivil Havacılık Kanunu, Finansal Kiralama Kanunu, Karayolu Taşıma Kanunu, Afet Sigortaları Kanunu, Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, sigortaya ilişkin düzenlemeler içermektedir.
Sigorta sözleşmeleri ve sigortalık faaliyetlerine ilişkin Kanun Hükmünde Kararnameler, Bakanlar Kurulu Kararları, Yönetmelikler, Tebliğler, Genelge ve Sektör Duyuruları ile de çeşitli düzenlemeler getirilmiştir.
