İçtima Nedir?

İçtima (Kısaca tüm içtima konusunu açıklamaya çalıştım. Detaylar için kitaba, notlara bakılması gerek)

 

Ceza hukukunda “kaç tane fiil varsa o kadar suç, kaç tane suç varsa o kadar ceza vardır” kuralı geçerlidir. Bu kuraldan, esasında ceza hukukunda öteden beri kabul edilen suçların içtimaı ve cezaların içtimaı şeklindeki iki ayrı içtima şeklinden cezaların içtimaı (gerçek içtima) kural, suçların içtimaının ise bu kuralın istisnası olduğu sonucu çıkmaktadır.

 

Gerçek içtimada esasında tek fiille işlendiği için suçların içtimaı kapsamında değerlendirilebilecek olan suçların, gerçek içtima hükümlerine göre ayrı ayrı cezalandırılması gerektiği görülmektedir. Örneğin tehdit amacıyla kasten öldürme, kasten yaralama veya malvarlığına zarar verme suçlarından birisinin işlenmesi halinde, hem tehdit suçundan hem de bu suçlardan dolayı cezaya hükmolunacaktır (TCK m. 106/3). Ayrıca amaç suç-araç suç ilişkisinin bulunduğu hallerde, amaçlanan suç işlenmişse, bu suçtan dolayı da fail ayrıca cezalandırılacak, yani gerçek içtima kuralı uygulanacaktır. Örneğin hırsızlık suçunun daha kolay işlenmesi amacıyla nöbet bekleyen görevlinin öldürülmesi halinde kasten öldürme suçu araç suç; hırsızlık ise amaç suç haline gelmektedir. Böyle bir durumda fail şayet hırsızlık suçunu da işlemişse her iki suçtan dolayı da ayrı ayrı cezalandırılacaktır.

 

Suçların içtimaında birden çok suç işlenmiş olmasına rağmen faile tek suçtan dolayı ceza verilmesi söz konusudur. Ortada birden çok suç bulunmasına ve dolayısıyla faile işlediği suçların sayısı kadar ceza verilmesi gerekmesine rağmen, faile tek ceza verilmesini öngören suçların içtimaı hallerine suç teorisi çerçevesinde bir açıklama getirmek gerekmektedir.[1] TCK’da suçların içtimaı başlığı altında; bileşik suç, zincirleme suç ve fikri içtima konuları düzenlenmiştir. Zira bileşik suç halinde ortada birden çok suç yoktur, tek suç vardır. Bu husus kanunda bileşik suça ilişkin tanımda, bunun tek fiil sayılan suç olduğunun belirtilmesinden anlaşılmaktadır. Buna karşılık zincirleme suç ve fikri içtima hallerinde suçlar gerçekten çoktur. Bu hallerde fail, birden çok suç işlemesine rağmen, bu suçların hepsinden dolayı ayrı ayrı cezalandırılmamaktadır.

Zincirleme suç halinde, hem birden çok fiil hem de birden çok suç vardır.

Fikri içtimada, birden çok suç tek fiille işlenmektedir. Tek fiille işlenen birden çok suç aynı suç olabileceği gibi (aynı neviden fikri içtima), tek fiille işlenen birden çok suç farklı suçlar da olabilir (farklı neviden fikri içtima).

 

Zincirleme suç: Bir suç işleme kararı çerçevesinde, aynı suçun aynı kişiye karşı değişik zamanlarda birden fazla işlenmesidir.[2] Zincirleme suçun koşulları; (1) birden çok fiilin bulunması (2) fiillerin her birinin aynı suçu oluşturması (3) aynı suçun birden çok defa aynı kişiye karşı işlenmesi (4) birden çok suçun bir suç işleme kararının icrası kapsamında gerçekleştirilmesi

 

Fikri içtima: Fikri içtima, failin bir (aynı) fiille farklı suçları veya aynı suçu birden fazla işlemesidir. Buna göre, fikri içtimaın iki şartı bulunmaktadır; (1) fiilin tek olması (2) tek fiille birden çok suçun işlenmesi. Burada işlenen birden çok suç farklı suçlar olabileceği gibi, aynı suç da olabilir. Suçların aynı olması halinde aynı neviden fikri içtima, farklı olması halinde farklı neviden fikri içtima söz konusu olur.

TCK’nın 44. madde gerekçesinde farklı neviden fikri içtima haline failin bir fiille işlediği suçlardan sadece en ağır cezayı gerektiren suçtan cezalandırılmasının nedeni olarak non bi in idem kuralı gösterilmiştir. Bu kural gereğince kişi işlediği bir fiilden dolayı ancak bir defa cezalandırılabilir. Fikri içtima halinde tek ceza öngörülmesi suretiyle, bir fiilden dolayı kişinin birden fazla cezalandırılmasının önüne geçilmek istenmiştir.

TCK’nın 43. Maddesinin 3. fıkrasında; “kasten öldürme, kasten yaralama, işkence ve yağma suçlarında bu madde hükümleri uygulanmaz.” denilmek suretiyle sözü geçen suçlar zincirleme suç ve aynı neviden fikri içtimaın kapsamı dışında tutulmuştur. Bu durumda, fıkrada sayılan bu suçlar, aynı fiille birden çok kişiye karşı işlendiği takdirde gerçek içtima kuralı uygulanacak, yani her bir suçtan dolayı fail ayrı ayrı cezalandırılacaktır. Örneğin bir kimse attığı tek kurşunla iki kişiyi birden öldürürse veya yaralarsa ya da tek bir tehditle birden çok kişinin malını alırsa ya da elektrik vererek aynı anda iki kişiye birden işkence ederse, mağdur sayısınca suçun varlığı kabul edilecek ve her bir suçtan dolayı cezalandırılacaktır.

Kanaatimizce, kasten öldürme ve kasten yaralama suçlarının farklı neviden fikri içtima veya farklı neviden fikri içtima-aynı neviden fikri içtima kombinasyonu çerçevesinde işlendiği hallerde 43. Maddenin 3. Fıkrası hükmünün uygulanması mümkün değildir. Uygulandığı takdirde TCK m.2’deki kıyas yasağının ihlali gerçekleşir.

 

Fikri içtimaın Sonuçları

TCK 44’e göre farklı neviden fikri içtima için failin tek fiille işlediği suçlardan sadece “en ağır cezayı gerektiren suçtan dolayı” cezalandırılacağı öngörülmüştür.

Sınırlı erime prensibi: Cezaların türü aynı olmakla beraber miktarları farklı olabilir. Bu durumda ceza miktarları karşılaştırılarak bir sonuca ulaşılmalıdır. Şayet karşılaştırılan cezaların gerek aşağı gerek yukarı sınırları değişik ise yukarı sınırı yüksek olan cezanın uygulanması, fakat diğer cezanın aşağı sınırının da dikkate alınması gerektiği görüşü ileri sürülmüştür, buna sınırlı erime prensibi denir.

Aynı neviden fikri içtimanın sonucu ise zincirleme suçla aynıdır; faile tek suçtan ceza verilecek ve fakat bu ceza dörtte birden dörtte üçe kadar arttırılacaktır.

 

[1] Bu açıklamalar çok uzun ve teorik olduğu için ders notlarından ya da kitaptan okunması faydalı olacaktır.

[2] …Zincirleme suçun hukuki niteliği hakkında ileri sürülen diğer bir görüş ise suç çokluğu görüşüdür. Buna göre, zincirleme suç gerçekte her biri bağımsız nitelikte olan birden çok suçtan meydana gelmiştir. Sırf pratik gereklerle, yani cezaların toplanmasının şiddetini azaltmak için bu müessese kanunda düzenlenmiştir. Türk doktrininde hakim olan görüş de budur.

You may also like...

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir