Borç ve Borç İlişkisi

Borç, bir kişiyi (borçluyu), diğer bir kişiye (alacaklıya) bir edimi yerine getirme (bir şey verme, yapma ve yapmama) yükümlülüğü altına sokan hukuki bağdır. Bu hukuki bağın bir tarafında alacaklı ve diğer tarafında borçlu yer almakta ve aralarında dar anlamı ile bir borç ilişkisi bulunmaktadır.

Borç deyimi, fransızca “obligation” karşılığı olarak dar anlamda borç ilişkisini ifade ettiği gibi, “dette” karşılığı olarak borçlunun yükümlülüğünü de ifade etmektedir.

Borç ilişkisi bir de geniş anlamda kullanılmaktadır. Geniş anlamı ile borç ilişkisi, taraflar arasında çeşitli borçların kaynağını teşkil eden hukuki ilişkiyi ifade eder ve genellikle bu anlamda kullanılır. Bütün sözleşmeler (akitler) bu anlamda borç ilişkisi meydana getirirler.

Geniş anlamda bir borç ilişkisinde bir tek borcun yer alması mümkün ise de çok kere birden çok borç yer alır ve hatta bunların bir kısmı tarafların karşılıklı borçlarıdır. Örneğin; alım-satım sözleşmesinde alıcı ile satıcı arasında geniş anlamı ile bir borç ilişkisi kurulur. Bu ilişkide satıcı için sattığı malı alıcıya teslim ve mülkiyetini nakil borcu yer alırken, alıcı için de semeni (satış bedelini) satıcıya ödeme borcu yer alır. Geniş anlamı ile borç ilişkisi bu borçların hepsini kapsar. Geniş anlamda borç ilişkisi ile dar anlamda borç ilişkisi arasındaki bu ayırım daha çok sözleşmeden doğan borçlarda ortaya çıkar.

Geniş anlamı ile borç ilişkisinin nitelendirilmesini sağlayan borçlara “asli borçlar” denir. Geniş anlamı ile borç ilişkisinde bu asli borçlardan başka bazı yan borçlar da yer alabilir. Örneğin, alım-satım sözleşmesinde, satılan malın teslimi ve mülkiyetin nakli asli borçtur. Bu mal teslim edilirken ambalajı yapılması söz konusu olursa, bu bir yan borçtur.

Geniş anlamda borç ilişkisinden, bazen, bir yan borç olup olmadıkları tartışmalı bulunan “özen borcu” ve “ayıba karşı tekeffül borcu” gibi borçlar da doğar. Keza borç ilişkisinde borçlardan başka yenilik doğuran haklar, defiler ve yetkiler de yer alabilir. Kira sözleşmesinde kiralayanın veya kiracının fesih hakkı yenililik doğuran haklara, alım satım sözleşmesinde ödemezlik defi, defilere, ticari vekile tanınan temsil yetkisi, yetkilere birer örnek teşkil eder.

Borç ilişkisinde bütün borçların ilişkisinin kurulduğu anda doğması gerekmez. Bazı borçlar borç ilişkisinin kurulması ile doğarken, bazı borçlar ilerideki bir tarihte veya bir şartın gerçekleşmesi anında doğarlar.

You may also like...

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir